Yapay zeka, günümüzde hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Sabah telefonumuzda hava durumunu kontrol etmekten, sosyal medyada karşımıza çıkan içeriklere kadar her yerde bu teknoloji ile iç içeyiz. Ancak bu kadar güçlü bir teknolojiyi anlamadan kullanmak, beraberinde riskler getirebilir. Bu noktada yapay zeka okuryazarlığı devreye giriyor.
Yapay zeka hayatın her alanında daha fazla yer buluyor. Eğitim sistemleri, bu dönüşümü yakalamak ve genç nesilleri yapay zeka dünyasına hazırlamak adına yeni yaklaşımlar geliştirmeye başladı. Yapay zeka okur yazarlığı, artık yalnızca bir yetenek değil, geleceğin başarılı bireyleri için kritik bir beceri olarak öne çıkıyor.
Son araştırmalar, yapay zeka okuryazarlığının bireylerin sadece teknolojiye hakimiyetlerini değil, aynı zamanda problem çözme yeteneklerini de büyük ölçüde geliştirdiğini ortaya koyuyor. Verilere göre, yapay zeka okuryazarlığına sahip bireylerin problem çözme yetenekleri yüzde 45 oranında artıyor. Bu da onların günlük hayattaki zorluklarla daha etkin bir şekilde başa çıkabildiklerini ve sorunlara yenilikçi çözümler üretebildiklerini gösteriyor.
Yapay zekayı doğru kullanmak, bireylere teknolojiyi anlamanın ötesinde bir avantaj sunuyor: Kariyer fırsatlarını artırıyor. Yapay zeka okuryazarlığı olan kişilerin iş bulma şansı yüzde 50 daha fazla.
Eğitim alanında ise STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) derslerinin yapay zeka ile entegrasyonu, öğrencilerin analitik düşünme becerilerini yüzde 30 oranında artırıyor. Bu veriler, yapay zeka okuryazarlığının sadece bir eğitim aracı değil, aynı zamanda öğrencilerin gelecekteki kariyerlerinde onları daha donanımlı hale getiren bir fırsat olduğunu ortaya koyuyor.
Yapay zeka okuryazarlığı, yalnızca teknolojiyi kullanmak değil, onu sorgulamak anlamına geliyor. Hakkı Alkan, “Bir yapay zeka önerisiyle karşılaştığınızda, bu öneriyi hemen kabul etmek yerine ‘Bu sonuç hangi verilere dayanarak sunuldu?’ diye sormamız gerekiyor” diyerek teknolojiyi sorgulamanın önemine dikkat çekiyor.
“Yapay zeka sadece bir kara kutu değil, onun içinde neler olduğunu, hangi verilerle işlediğini ve bize nasıl sonuçlar sunduğunu anlamak zorundayız. Eğer bu teknolojiyi derinlemesine anlamazsak, onun sunduğu kararlar yanlış olabilir ve biz de bu yanlış sonuçların peşinden gidip hatalı kararlar alabiliriz.”
Yapay zekanın aynı zamanda güvenlik boyutuna da dikkat çeken Alkan, verilerin nasıl işlendiği ve gizliliğin nasıl korunduğu konusunun da önemli olduğunu belirtiyor. “Sadece teknolojiyi kullanmak yetmez, onu sorgulamak da önemli. Nasıl çalıştığını bilmezsek, yalnızca kullanıcı oluruz. Fakat onu anladığımızda daha bilinçli bireyler haline geliriz,” diyerek yapay zeka okuryazarlığının hayatımıza etkilerini özetliyor.
“Alışveriş sitelerine girdiğinizde karşınıza çıkan önerilerin ya da sosyal medyada gördüğünüz içeriklerin size özel olduğunu fark etmişsinizdir. Neden o öneriler size sunuluyor? Yapay zeka burada nasıl bir karar mekanizması işletiyor? İşte, bu soruları sormaya başladığınızda, yapay zeka okuryazarlığı yolunda önemli bir adım atmış oluyorsunuz.”
Teknoloji dünyasında yapay zeka hızla ilerlerken, çocuklar ve gençler de bu dönüşümün en önemli parçası… Ancak onları bu alana nasıl hazırlamalıyız? Hakkı Alkan, bu konuda kritik uyarılarda bulunuyor:
“Çocuklar ve gençler, geleceğin teknoloji kullanıcıları ve yaratıcıları olacaklar. O yüzden onları bu alana şimdiden hazırlamak gerekiyor. Yapay zekayı anlamanın en eğlenceli yolu, onlara yaparak ve yaşayarak öğretmek. Kodlama atölyeleri, robotik projeler ya da basit yapay zeka uygulamaları geliştirmelerini sağlayacak etkinlikler düzenlemek, onların bu teknolojiyi daha iyi kavramalarını sağlayacaktır.”
Hakkı Alkan yapay zekanın eğitim sistemindeki ezberleri bozacağını da söylüyor.
“Yapay zeka, eğitimi kökünden değiştirebilecek bir güce sahip. Geleneksel eğitim sisteminde herkes aynı anda aynı hızda ilerlemek zorunda kalıyor. Fakat yapay zeka sayesinde her öğrenciye özel bir öğrenme deneyimi sunmak mümkün.
Mesela yapay zeka tabanlı bir eğitim platformu öğrencinin hangi konularda zorlandığını tespit edebilir ve ona göre özel ders içerikleri sunabilir. Bu da kişiye özel bir öğrenme süreci yaratır. Yani herkesin kendi hızında ihtiyaçlarına göre öğrenmesini sağlar. Zorlandığı konulara odaklanan ya da belirli konuları tekrar tekrar çalışmasına olanak tanıyan bu sistemler öğrencinin eksiklerini kapatma konusunda inanılmaz faydalı olabilir.”
Alkan, yapay zekanın bir diğer avantajının öğretmenlerin iş yükünü hafifletmesi olduğuna dikkat çekiyor: “Öğretmenler için ödev ve sınav değerlendirmesi gibi zaman alan işleri otomatik hale getirebilir. Böylece öğretmenler öğrencilere daha fazla birebir destek sunabilirler.” Bu noktada yapay zeka, öğretmenlerin yerini almak yerine, onları destekleyen bir araç olarak kullanılabilir.
Türkiye’de yapay zeka okuryazarlığı ne durumda? Bu soruya teknoloji yazarı Hakkı Alkan “Maalesef bu alanda henüz istenen seviyede değiliz” yanıtını veriyor.
Türkiye’de teknoloji alanında yapılan çalışmaların olduğunu, özellikle üniversiteler ve start-up’ların bu konuda güzel işler çıkardığını belirten Alkan, bu gelişmelerin topluma yayılması gerektiğini vurguluyor. “Sadece teknolojiyle yakından ilgilenen kesimler değil, herkesin bu konuda bir fikir sahibi olması gerekiyor. Çünkü bu teknoloji sadece mühendislerin ya da profesyonellerin değil, herkesin hayatını etkiliyor” diye ekliyor.
Gençler arasında teknolojiye olan ilginin ise umut verici olduğuna dikkat çeken Alkan, “Belki de sosyal medya, oyunlar ya da teknolojiye olan doğal merakları onları bu alana çekiyor. Türkiye’nin geleceği bu anlamda umut verici” diyor.
KAYNAK: TRT HABER
